Sunday, December 18, 2022

Wilayah Kerajaan Medang Melampaui Sriwijaya dan Majapahit

 

Kerajaan Medang. Pada periode antara akhir abad ke-8 dan pertengahan abad ke-9, terlihat mekarnya seni dan arsitektur Jawa klasik tercermin dalam pertumbuhan pesat pembangunan candi, yang menghiasi lanskap kerajaan di Mataram. Candi yang terkenal dibangun pada era kerajaan Medang adalah Kalasan, Sewu, Borobudur dan Prambanan. Kerajaan Medang kita kenal hanya dikenal sebagai negeri pembangun candi. 

 Sedikit sekali Sejarahwan yang membahass Luas wilayah Kerajaan ini. Padahal berdasarkan Prasasti Laguna Filipina dan Prasasti Sdok Kak Thpm Thailand, Kerajaan Medang adalah Terluas di Asia Tenggara melampaui Sriwijaya dan Majapahit, 

Prasasti Laguna Filipina: 


 

 Swasti Shaka warsatita 822 Waisaka masa di(ng) jyotisa. Caturthi Krisnapaksa somawara sana tatkala Dayang Angkatan lawan dengan nya sanak barngaran si Bukah anak da dang Hwan Namwaran dibari waradana wi shuddhapattra ulih sang pamegat senapati di Tundun barja(di) dang Hwan Nayaka tuhan Pailah Jayadewa.

Di krama dang Hwan Namwaran dengan dang kayastha shuddha nu diparlappas hutang da walenda Kati 1 Suwarna 8 di hadapan dang Huwan Nayaka tuhan Puliran Kasumuran.

dang Hwan Nayaka tuhan Pailah barjadi ganashakti. Dang Hwan Nayaka tuhan Binwangan barjadi bishruta tathapi sadana sanak kapawaris ulih sang pamegat dewata [ba]rjadi sang pamegat
Medang dari bhaktinda diparhulun sang pamegat.

Ya makanya sadanya anak cucu dang Hwan Namwaran shuddha ya kapawaris dihutang da dang Hwan Namwaran di sang pamegat Dewata.

Ini grang syat syapanta ha pashkat ding ari kamudyan ada grang urang barujara welung lappas hutang da dang Hwa ...


Terjemahan bebas

Swasti. Tahun Saka 822, bulan Waisakha, menurut penanggalan. Hari keempat setelah bulan mati, Senin. Di saat ini, Dayang Angkatan, dan saudaranya yang bernama si Bukah, anak-anak dari Sang Tuan Namwaran, diberikan sebuah dokumen pengampunan penuh dari Sang Pemegang Pimpinan di Tundun (Tondo sekarang), diwakili oleh Sang Tuan Nayaka dari Pailah (Pila sekarang), Jayadewa.

Atas perintahnya, secara tertulis, Sang Tuan Namwaran telah dimaafkan sepenuhnya dan dibebaskan dari hutang-hutangnya sebanyak satu Katî dan delapan Suwarna di hadapan Sang Tuan Puliran Kasumuran di bawah petunjuk dari Sang Tuan Nayaka di Pailah.

karena kesetiaannya dalam berbakti, Sang Tuan (Yang Terhormat) yang termasyhur dari Binwangan mengakui semua kerabat Namwaran yang masih hidup, yang telah diklaim oleh Sang Penguasa Dewata, mewakili  Sang Penguasa Medang, Dari baktinya menghamba kepada sang Penguasa.

Ya, makanya seluruh anak cucu Sang Tuan Namwaran sudah dimaafkan dari segala hutang Sang Tuan Namwaran kepada Sang penguasa Dewata.

(Pernyataan) ini, dengan demikian, menjelaskan kepada siapa pun setelahnya, bahwa jika pada masa depan ada orang yang mengatakan belum bebas hutangnya Sang Tuan ...

 



Wilayah Medang bukan cuma sampai Philipina, melainkan juga sampaThailand..



 
https://www.youtube.com/watch?v=h37RP8hxK-I
 
 
  Prasasti Sdok Kak Thom Thailand:
man vrāhmanha jmah hiranhyadāma prājña siďividyā mok aŋvi janapada-   pi vrah

pāda paramêçvara añjên ţvê vidhi lêha lêŋ kam pi kamvujadêşa nêh āyatta ta javā

 lêy]   lên āc ti kamratêŋ phdai karoŋ   mvāy guh ta jā cakravatti-   vrāhmanha noh ţvê

vidhi toy vrah vināçikha pratiçthhā kamratêŋ jagat ta rāja vrāhmana noh payyaρn vrah

vināçikha-   nayottara-   saŋmoha-   çiraçchêda-   çaŋ man svat ta mukha cuŋ pi sasi pi

 
Terjemahan Bebas L

Kemudian seorang brahmana bernama Hiranyadama. yang

 terpelajar dalam Mantra

 yang melimpahkan Siddhi. berasal dari Janapa. Yang Mulia Paramesvara

 [almarhum Jayavarman ll]
memintanya untuk. membentuk sebuah ritual agar tanah Kambuja

(Kambujades'sa)

ini tidak terus menjadi bawahan Jawa.
“dan agar hanya satu raja yang menjadi, penguasa universal

ln t adalah wilayah].

Brahmana itu melakukan ritual [untuk tujuan itu]
mengikuti Yang Mulia Vinaasiikha dan mendirikan Kamraten

 Jagat ta Raja

 (=Devaraaja). Brahmana [kemudian] mengajarkan

Vinaasiikha. Nayottara.

Sammoha dan
Shirashcheda. Dia membacanya dari awal sampai akhir

sehingga bisa ditulis,

dan mengajarkannya kepada Steng setiap Sivakaivalya.

 
 Sumber:
"Saiva Religion Among The Khmer"
 (part.1) halaman 357
 https://www.persee.fr/doc/befeo_0336-1519_2003_num_90_1_3617?fbclid=IwAR3zUb9-cWbFNfneclsDWZHegRD2z-LzVQXEWDklFFXswhNXmIWD_0C_5-c

 

PRASASTI WANUA TNAH III

 


A. Transkripsi I
१. व़ुअर सीर रःयन्त इ हर नरनीर अरी रःयन्त री म्द'. सीर त मगव़ॆ बीहार I पीकतन् तुतुगन्नी' तन्द. इ' षक ६६८ अषुजी मास पञ्चदसी षुक्ल. प. प. अ'
२. अदीरी रकॆ पनन्करन्. सीर त उमर्पनाकन् इकन' सव़ः हजी लान् व़नुअ त्नः व़तक् पीकतन् री कन' बीहार इ पीकतन्. लुआ नी कन' सव़ः पनव़ेतन्ञ लम्व़्यन्
३. लोर् द्प सीःव़ा १८२ पन्व़ॆतञ लम्व़्यन् कीदुल् द्प सीःव़ा १६२ पनलोर्ञ लमव़्यन् व़ॆतन् द्प सीःव़ा १६२ पनीदुल्ञ लम्व़्यन् कुलुन् द्प सीःव़ा १६२ व़ीनीः
४. ञ तू ३. I' षक ७०६ चेतृ मास दषमी षुक्ल. प क ष. व़ार अ'दीरी रके पनरबन्. तन्नीउलहुलः इकन' सव़ः लान् इ व़नुअ त्नः अन्तम रीकन' बीहार इ पीकतन्. इ' षक ७२५ चेतृ
५. मास ष्सती षुक्ल.   प   उ   षु. व़ार   मन्दीरी   रकॆ व़ृक् द्यः मनर. सीर त उमबक् इकन' सिम. प्जः र्के व़रक् सीर' लुमः I केलास. इ' षक ७४९ षृव़न मास. चतुर् दषी कृ्स्न. व़ प षु. व़ार. मन्
६. दीरी द्यः गुल, तन्नुव़ः अतः इकन' सिम री कन' बीहार इ पीकत्न्. इ' षक ७५० माघ मास द्व़ीत्ष्य षुक्ल. प् उ आ. व़ार. अदीरी रके गरु' अन्क् स' लुमाः इ तूक्. सीर त उमलुयकन् इकन' स
७. व़ः षीम इ रीकन'  बीहार इ पीकतन्. स्व़स्ती षकव़र्सातित ७५१ मार्ग्गसीर मास तीथी चतुर्दषी षुक्लपक्स. व़ु व़ व़ृ्. व़ार. तत्काल ष्रि महाराज रकॆ गरु' उमलुयक
८. न् इकन' सव़ः हजी लान् I व़नुअ त्नः सिम नी बीहार इ पीकतन्. इकन' बीनबक् ष्रि महाराज स' लुमाः इ केलास. पतीः तत्काल व़्क पु तङल्. सइरीकन् पु सूर्य्य. पइकत्न् पु पञ्चुली'. ममव़
९. बीहार स(') व़तु हुमल'. व़्रुः द' आचार्य्य देव़ेन्दृ. अनु' उमीलु कीनोन् ष्रि महाराज उमलुयक्न इकन' सव़ः इ व़ीहार इ   पीकतन् व़हुत मकुदुर् इ व़्क  इ सीरीकन्   पलर् ह्य'. इ हल
१०. रन्. इ व़्लहन् इ जलीनन्. इ पन्कुर्. इ तव़न्. इ तीरीप्. इ लम्पी. इ व़तु हुमल'. इ पीकतन्. इ ममृती. इ तीलीम्पीक्. इ तीरुअन्. इ मऩुरी. पतीः इ पीकतन् स' व़नुअ त्नः पु चुली'. स'
११. तुङलनीन् पुरम्व़त्. ऌकन् पु ग्लम्. सअ' र गुनु' पु इन्तप्. स' समलगी पु तलीसू. द' आचार्य्य पनज्यन् इ पीकतन् भदृचनदृ. पतती व़न्दामी भदृसूय्य. व़ीहार स्व़ामी स' आचार्य्य. पञ्चव़ा
१२. र पुन्त मन्दन // चन्दॄन्द्रीयगुरोव़र्से मार्ग्ग मासे तथॆव़च. चतुर्थ्या षुक्लपक्से च. व़ुरुकु' मीतृ जीव़के // आचार्य्य चन्दृभद्राख्ये. धदृसूर्य्य च पर्ततो. आचार्य्य व़ीहारपाऌ
१३. च. मन्दने   पञ्चव़ारके // तथापी परमाचार्य्ये. देव़ेन्दॄ व़न्द्यव़न् – – ते. ध्यानादीगुनसम्पूर्ने. सउभाआआअगे राजसत्कृ्ते // पुरमड्ये चुली' सज्ञः. रम्व़त् तुङलनीन् तथा. ग्लम् स
१४. ज्ञः तथ ऌकन्. इन्तप् स' रगुनु' पुनः // तलीसू समलगीष् च. पञ्च – – य पुरसत्तमाः. अदेयव़चनाः सर्व़्व़े. तेपुसयोग गामीसु // व़क मन्तृ तथा तङल् सीरीकन् सूर्य्यसम्जनतः.
१५. कञ्चुलि च तथा खद्गः. कुदुरीत्य व़ीधीयते // पीकतन् पन्चुली' नाम पासा – – हुमल' तथा. व़ीहारपालको व़ीरः. ग्न' नाम पृस्शते // पलर् ह्य' हलरन् षॆव़. व़्लहन् दलीनन्
१६. तथा. पन्कुर् तव़ान् तीरीप् चेव़. तीलीम्पीक् लम्पी ममृती // तीरु व़ष् च मन् – – -. व़हुत मकुदुर् तथा. सर्व़्व़े पीकानु – – तृज्ञ चोदीताः क्सेतृरक्सने // पुरमड्ये हीयत् क्सेत
१७. व़ीहाऋ पक्सी सम्ज्ञतः पनन्कर नऋन्दॄन. मनरख्ये नरागीना. व़ीहारः य नायश. ग – – सज्न – इचोदीताः // नहन् पृषस्ती रके ग
B. Transkripsi  II
१. रु' अर् उव़हकन् इकन' सव़ः सिम नी बीहार I पीकतन्. प्जः रके गरु'. इ' षक ७६८ फाल्गुन मास पृतीपाद कृ्स्न. प क आ. व़ार. मन्दीरी रके पीकतन् द्यः सलदु. सइर त पीन्दुअनी लुमब्व़ुर् इकन' सिम. प्जः रके पीकतन्. इ षक
२. ७७७ ज्येस्त मास पञ्चमी कृ्स्न. ह व़ ष्स. व़ार. मन्दीरी रके कयुव़नी द्यः लोकपाल मत्एःएर् तन् उव़ः इकन' सिम. प्जः रके कयुव़नी. इ' षक ८०६ माघ मास चतुर्दषी कृ्स्न. तु' पो बु. व़ार. मन्दीरी द्यः तग्व़्स् तन् उव़ः अतः इकन' सिम री कन'   बीहा
३. Rअ I पीकतन्. काद्एः द्यः तग्व़स् री' कदत्व़न्. इ' षक ८०७ असुजी मास पञ्चमी कृ्स्न. पक्स. प प बु. व़ार मन्दीरी. रके पनुम्व़नन् द्यः देव़ेन्दृ. तन् उव़ः अतः इकन' सिम. काद्एः रके पनुम्व़नन् इ' कदत्व़न्. इ ष्सक ८०८ माघ मास. पञ्चमी कृ्स्न. व़ा पो बु.
४. व़ार. मन्दीरी रके गुरुन्व़नी द्यः भदृ. मीङत् रके गुरुन्व़नी. I रीकन' समन्कनातः फल्गुन मास. द्व़ीतिय कृ्स्न. पक्स. अनायक त इकन' रात् रीक' काल. इ' षक ८१६ मार्ग्गषीर मास पञ्चमी कृ्स्न. तु प बु. व़ार. मनदीरी रके व़ुन्कल् हुमल' द्यः ज्ब'. तमोलः
५. अतः इकन' सव़ः इ व़नुअ त्एनः इ षृ्ष् महाराज पीनक क्मीतन् नीर इलुअ. तन् उव़ः रीकन' बीहार इ पीकतन्. प्जः  रके व़ुन्कल् हुमल'. इ' षक ८२० ज्येस्त मास तीथी पृतीपाद कृ्स्न्न. तु पो बु. व़ार इरीका पान्दीरी षृ्ष् महाराज रके व़तुकुर द्यः बलीतु' ष्रि
६. इष्व़रकेषव़ोत्सव़तुङरुदृमूर्त्ती. Mअहूमन्त्री नीर रकृ्यान् इ हीनो ष्रि दक्सोत्तम बाहुबजृपृतीपक्सक्सय व़ीस्नुमूर्ती. इ षक   ८२६ मार्ग्गषीर मास तीथी द्व़ीतिय षुक्लपक्स. व़ु उ सो. व़ार. इरीक' पीसोर् आज्ञ नीर कुमोन्नकन् स' ह्य'
७. धर्म बीहार इ जव़ कबॆः स्व़तन्त्रा उमार्य्य कदन्दान्. इ षक ८२७ कार्तीक मास तीथी चतुर्दषी षुक्ल. पक्स. प पो अ'. व़ार. उमुङः षृ्ष् महाराज री' कदत्व़न् सन्का री ञु गदी'. री कन' कुलम् इ रीका' पमत्एपि भतार स्व़ामी महुलुन् इ ऌकन्
८. इ रकृ्यान् महामन्त्री इ हीनो ष्रि   दक्सोत्तम बहूबजृपृतीपक्सक्सय. कुमोनकन् इकन' सव़ः सिम स' ह्य' बीहार इ पीकतन् उव़हन्न. यथाञन् मपग्एह पलुङुः ष्रि महाराज इ' कदत्व़न्. इ' षक ८३० अषुजी मास पद्मनाभ दे
९. व़ता. तीथी दषमी षुक्लपक्स तु' प व़ृ्. व़ार. कर्म्मेस देव़. व़ालव़ करन. उत्तरपाद नक्सतृ. व़ीष्व़ देव़. षुक्ल योग. Kआर्मुक लग्न. यम देष. Iरीका दीव़स नीकन' सव़ः सिम इ पीकतन् नीनुव़हकन् इ स' ह्य' व़ीहार इ पीकतन्. अनु' कीनोन् ष्रि महाराज मुअ' रकृ्यान् महामन्त्री उमुव़ह
१०. क्न इकन' सव़ः इ व़ीहार इ पीकतन् रकृ्यान् लीम्व़यन् द्यः गुन मुअ' द' आचार्य्य इ' तूक् धानेष्व़र उम्यापार त सुसुकन नी कन' व़ुन्कल्. मनस्एअकन् द' सङ इ पीकतन् पग्एः पग्एः इ ष्रि महाराज व़्दीहन् पीलीः मग्ए' यु १ जरो यु १ पीरक् धा ८ कीनोन्नकन् र
११. कृ्यान् कबॆः व़रहन् अन् मन्कन पर्न्नह नी कन' सव़ः हजी लान् इ व़नुअ त्नः. रकृ्यान् इ हलु पु व़िरव़ीकृम. रकृ्यान् सीरीकन् पु व़रीग समरव़ीकृन्त. व़्क पु कुत्क् पु भास्व़र. तीरुअन् साअ षीव़ास्तृ. हलरन् पु कीव़ी'. पलर् ह्य' पु पु
१२. ञ्ज'. दलीनन् पु मनुसीर्. मऩुरी पु चकृ. पन्कुर् पु रञ्जन्. तव़ान् पु पन्जलुअन्. तीरीप् पु व़ीस्नु, स' परुज इ कबलान् इ हीनो कन्दमुही पु तुङ'. चीतृऌख व़ुन्कल् व़रन् पु मन्एस्एर्. परुजर् इ हलु व़ी- ग पु दमोदर. इ सीरी
१३. कन् हुजु' गलुः पु अयुडा. चीतृऌख धर्म्मसीन्त. इ व़्क व़ीरीदीः पु दनु. Cइतृऌख हल' मनुक् दपुन्त व़ुरुतुक्. इ तीरुअन् सुमुदन् दपुन्त भासुर. परुजर् I हलरन् सव़ी मनुक् पु धर्म. इ पलर् ह्य'. रुमकत् पु बक. इ दलीनन्
१४. रव़र्य्य स' मुद्गल्यान. इ मऩुरी र नुइ. इ पन्कुर् द्एद्एलन्. इ तव़ान् रालुक्. इ तीरीप् पद'. Kअपुअ सीर कबॆः मकोभय इकन' पस्एक् पस्एक् कहरन् मपरह इ सीर. Kउन' सम्गत् ममृत पूत्तर. सम्गत् तीलीम्पीक् पु सुदर् इन
१५. स्एअन् पग्एः पग्एः व़्दीहन् कल्याग यु १ पीरक् धा ४ सोव़'. स' ममुअत् उजर् इ कसीङहन् तुरुहन् स' पनगर्. चीतृऌख कृ्प् पु जयमतीः. इ तीलीम्पीक्   व़क   पु बब्रु. चीतृऌख पतीलम्मन् व़ीनेः पाग्एः पग्एः व़्दीहन् यु १ पी
१६. रक् धा ६ सोव़'. परुजर् स' मानक् इ' कसीङहन् इ पन्कुर् पीन्कनन्. इ तव़्ňलीकुअन्. इ तीरीप् ऐर्बव़ु. Wइनेः पग्एः पग्एः व़्दीहन् रगी यु १ पीरक् मा ८ सोव़'. पीहुजु' नी परुजर् स' मानक् इ पन्कुर् लुअ. इ तव़ान् सुकुन्. इ तीर्प् पन
१७. व़ुनन्. व़ीनेः पग्एः पग्एः व़्दीहन् यु १ पीरक् मा ८ सोव़'. व़हुत हजी इ कसीङहन्. इ ममृती प्रीः पु गोधर. इ तीलीम्पीक् जुकुत् एर् पु जङ. व़ीनेः पग्एः पग्एः व़्दीहन् यु १ पीरक् धा १ सोव़'. स' रलुअ – -सलरु व़ीनेः व़्दीहन्
१८. यु १ पीरक् धा २. बनीग्राम इ लुअ मनबॆही पीरक् धा ३ स' कबयन् इ ममृती मनबेही पीरक् धा ३ स' पनुर' इ' कपर्तयान् रके व़कृः पु खत्व़ाङ. तुरुहन् स' पनगर्. स' कसुगीहन् पु पृज्न. पृ्सन् स' षीह. म
१९. लňज' स' अघोर. रोङुय् पु कुतुर्. ल्व़ इ' कमनीकन् स' नील मुअ' स' दृम्पुअन्. दपुन्त गरऌक्. दपुन्त अनीधन. मबॆही पीरक् धा ५ सीर री अयम् त्एअस्. लुमकु मनुसुक् व़ीनेः पीरक् धा २ होप् व़्दीहन्
२०. होप् पनन्कत्. सीर इ मकुदुर् लुमकु मनुसुक् व़ीनेः पीरक् धा २ होप् व़्दीहन्. होप् पनन्कत् कबयन् री अयम् त्एअस् २ मीरमीरः पु रयु'. हलरन् पु धनद. व़ीनेः पग्एः पग्एः पीरक् धा१ मा ८ सोव़'. क
२१. बयन् इ मकुदुर् २ पतल्एसन् पु व़िर्य्य. व़व़हन् पु दन्त. व़ीनेः पग्एः पग्एः पीरक् धा १ मा ८ सोव़' //ओ// पीऩे इ पगर् व़्एसी सी म – – उः रम नी सधन. पीऩे इ पीकतन् असम् पňज' सी शामा रम नी बीकृ-इ-उ-अ
२२. पीऩॆ इ पीकतन्. व़ीज्यानीन् सी कुसुम रम नी लागः मुव़ः पीऩॆ इ पीकतन् गुनु' सी मृः रमन्नी अस्तीती. मुव़ः पीऩॆ इ पीकतन् सम् पňज' सी बलव़. मुव़ः पीऩॆ इ पीकतन् ऌकन् सी जलू रम नी – – –
२३. पीऩॆ इ तीरसी इ' सी रसुक् मुअ' सीद्दव़ल रमनी केसर. कपुअ व़ीनेः व़्दीहन् र्एङ यु १ मास् मा १ सोव़' सोव़'. व़नुअ- पृन १ (२?) सी मऩु रमनी कनक सी अनन्त रमनी कन्दर. मुअ' पीली इ – – – – –
२४. न' स' र लम्पी सी बलु रमनी नी – – बिह स' अ – – – व़ीनेः व़्दीहन् र्एङ यु १ मास् मा १ सोव़' सोव़'. व़हुत इ पगर्व़्एसी सी कन्द र्मनी प्रीः स' नरहव़ल स' तव़ान् कुप'. सी तोव़ोन् रमनी अरा. सोव़' इ ती – – – –
२५. रमनी असीः कपुअ व़ीनेः व़्दीहन् र्एङ यु १ मास् मा१ सोव़' सोव़' पीउङञ. सी मन्द्यस् रमनी व़ेद. Wइनेः मास् मा १ मुव़ः पीरव़ I पीकतन् -धमुरन् सी गयत्री मुअ' सी व़नुअ – – – – –
२६. न्
C. Transkripsi  III
१. –म्सु-न्-नक्-. कपुअ व़ीनेः मास् कु २ सोव़' सोव़'. राम माग्मन् इ व़नुअ त्एनः गुस्ती प्रान २ सी सोदॆ रमनी बसु. मुअ' सी कुसला रमनी रव़. व़ीन्कस् प्रान २ सी व़नन् रमनी सरीनी. मुअ' सी दकत् रमनी ल
२. Dहनकली मास् मा २ सी गोव़न रमनी उज्सो. मुअ' सी बीसाव़ रमनी बॆला. हुऌर् प्रान २ सी कलुल रमनी पृयन्त. मुआ' सी चन्दृ रम नी ग्एदा. परुजर् प्रान २ सी कीतो रमनी मुदीता. मुअ' सी पुन्दुत् रमनी लन्दु का
३. मा मुअ'  व़ीनॆः व़्दीहन् र्एङ यु १ मास् मा १ सोव़' सोव़'. हुलु कुव़ु सी तञ्जुनन् रमनी बचू'. मुअ' सी लुव़्दीर व़ीनेः मास् कु २ सोव़' सोव़'. राम मरता नी स्एकर् –गुलरन्
४. रमनी रथी. सी अङीर रमनी बीसुडी. सी ल्एव़ीः रमनी कर्एन्एअन्. सी जुलय् रमनी सब्द'. सी युक्ती रमनी केभ सी व़्दुअ रमनी सुखमी. सी गोदोग्  रमनी सुन्डी. सी मही रमनी मसोन्द्री. सी व़र्एग् रमनी पन्द. सी तुली रमनी ब
५. सी. कपुअ व़ीनेः मास् मा १ सोव़' सोव़'. राम त्एपीसीरी' इ व़ीज्यानीन् सी रीसी रमनी ब्सु. सी पीपुल् रमनी बुन्तर्. व़नॆः मास् मा १ सोव़' सोव़'. गुस्ती इ तीर इ तूम्पल् सी रारन रमनी लीमक्. कलीम सी चन्दृ रमनी
६. चर. व़ीनॆः मास् मा २ सोव़' सोव़' तुह व़्एर्एः पृन २ सी क्ढ़् रमनी गुन्ढ़्. मुअ' सी ब्लोन्दो रमनी बुदन्त. व़ीनॆः मस् मा १ सोव़' सोव़' गुस्ती इ कुलुव़श सी कु  व़ीन्कस् सी ग्रीहित. व़ीन्कस् इ पनुङलन् सी सोजस
७. कलीम सी मर रमनी अतीस्. Kअपुअ व़ीनॆः व़्दीहन् र्एङ यु १ सोव़' सोव़' व़ीन्क्स् इ लयु' अनक् सी बस्कर रमनी देव़ी व़ीनॆः मस् मा १ कलीम इ हलु व़नुअ सी रुअ गलुः रमनी व़ुदी. व़ीन्क्स् सी गुजील् कपुअ व़ीनॆः व़्दीह
८. न् र्एङ य्तु १ मस् मा १ सोव़' सोव़'. राम मरता सी कलुल रमनी युक्ती व़ीनॆः मस् मा १   अनुमन्लीव़त् राम इ समलगी पु जापुनन् राउर इ पीकतन्   व़ीन्कस् सी कली र्मनी नीत. कल्मीअ सी पनलम् गुस्ती सी कच रमनी
९. रधीनि . मऱ्य' सी सुल रमनी ब्सी. परुजर् सी सुती व़ीद्या. व़रीग सी व़नुन् व़ीनेः मस् मा १ कीन्बीहन्. पदमपुय् इ रीका काल सी ह्री' र्मनी चकृ. हुलु व़ृस् सी अम. Rअमनी चेऌ' अनग्व़्नुअ इ लुअ इ कबीकुअन् व़ी
१०. नॆः व़्दीहन् र्एङ यु १ मातुअ   इ' रीक काल गरासव़ रमनी अगम् अनक्व़नुअ इ तीत' व़तक् पीकतन् व़ीनॆः व़्दीःन् र्एङ ह्लॆ १ मस् कु २ अबृ्कुक् सी ग्एदील् रमनी मुन्दील् अनग्व़नुअ I व़रुक्. व़ीनॆः म्स् कु २
११. तव़य' इरीक काल सी क्ली' रमनी स्द' अनग्व़नुअ इ व़नुअ त्नः व़ीनॆः व़्दीहन् ह्लॆ १ मस् कु २ अत – – न्. सी र्सुक् अनग्व़नुअ इ तीनोर् व़ीनॆः मस्क् उ २ मुव़ः तपुकन् पृन २ व़ीनॆः मस् मा १ कीनालीहन्ञ. तरी
१२. म्व़ञ पृन ६ व़ीनॆः मस् कु २ सोव़' सोव़' //०// मनद्एमन व़ुन्कल्   व़धनुक्ग्यय इ व़ृ' चान्दृ जेव़ मुअ' द' आचार्य्य पनज्यन् इ सुकुन् सुदन्त कपुअ सीर व़ीनेः पीरक् मा ६ सोव़' सोव़'. मनजी सन्ती द' आचार्य्य
१३. इ तव़ु' मनेक् सुदन्त मुअ' द' आचार्य्य् इ तीदलुअ' भदृषेन. मनजी बन्तन् च द' आचार्य्य इ गृ' द' आचार्य्य तथ. मुअ' द' आचार्य्य I ग्व़ृ् हीजो व़ेतन् पद्मषेन कपुअ सीर व़ीनेः पीरक् मा ६ सोव़' सोव़' द' आचा
१४. र्य्य पनज्यन् इ पीकतन् अपन्दर. व़ीनेः सीर पीरक् मा ८ द' आचार्य्य इ' ग्व़र् हीजो कुलुअन् सुदन्त व़ीनेः पीरक् मा ६ पतती इ पीकतन् दपुन्त देव़ेन्दृ. पतती इ' ग्व़र् हीजो व़ेतन् गनेन्दृ. पतती इ' ग्व़र् हीजो कुलुअन्
१५. दपुन्त समहीत. पतती इ गुलु' दपुन्त अक्स कपुअ व़ीनेः पीरक् मा २ सोव़' सोव़' अयम् त्एअस् मीलु मनुसुक् सिम सी व़ीलास रमनी तथ. अनग्व़नुअ इ पन्सुर्. व़तक् अयम् त्एअस् व़ीनेः व़्दीहन् र्एङ यु १
१६. मस् मा ६ मकूदुर् मनुयुप्. सी दयन्न अनग्व़नुअ इ कहनतन्. व़तक् हम्म्एअस्. व़ीनेः व़्दीहन् र्एङ यु १ मा २ मकूदुर् तन् मनुयुप् सी जङी रमनी व़ुलकन् अनग्व़्नुअ I व़दु' पोः व़तक् पन्कुर् पोः व़ी
१७. नॆः व़्दीहन् र्एङ यु १ मा १ // यपुअन् हन व़ुअ' उमुलहुलः इके सव़ः सिम पुञ ष्रि महाराज मुअ' राकृ्यान् महामन्त्रि इ बीहार इ पीकतन् भतर स्व़मी महुलुन् इ ऌकन् उमुपदृव़ाय शन्घ अव़क्ञ
१८. गृम्मा पोम हुमःञ अनक्ञ व़्कञ उमङुह सन्सार सबुकनी' मुलादुम्ली' प्जः य ढ़ाह पञ्चमहापातक त्मुञ //

A. Terjemahan I
1. Ada séorang yang disebut Yang Mulya Mendiang di Hara, adik Yang Mulya Mendiang di Mdang. Beliau telah mendirikan bihāra di Pikatan sebagai tanda kesempurnaannya.Pada tahun Saka 668, bulan Asuji, tanggal 15 paroterang, hari Salasa Pahing Paningron ( = 4 Oktober 746 M).
2. Rake Panangkaran naik tahta. Beliau menganugerahkan sawah milik kerajaan (sawah haji lān) di Wanua Tengah, watak Pikatan kepada bihāra di Pikatan. Luas sawah tersebut sisi utara mmemanjang ke timur
3. 182 dpa sihwā, sisi selatan memanjang ke timur 162 dpa sihwā, sisi timur memanjang ke utara 160 dpa sihwā, sisi timur memanjang ke utara 160 dpa sihwā, sisi barat memanjang ke selatan 162 dpa sihwā, benihnya
4. 3 tū. Pada thun Saka 706, bulan Cetra, tanggal 10 paroterang, hari Sabtu Kliwon Paningron ( =6 Maret 784 M) Rake Panaraban naik tahta. Beliau tidak merobah status sawah lān di Wanua Tengah yang telah menjadi hak bihāra di Pikatan. Pada tahun Saka 725, bulan Cetra
5. tanggal 6 paroterang, hari Jum’at Legi Paningron ( =3 Maret 803) Rake Warak Dyah Manara naik tahta. Beliau mancabut statuis sīma. Rake Warak meninggal, ia didharmmakan di Kelasa. Pda tahun Saka 749, bulan Srawana, tanggal 14 paro gelap, hari Jum’at Pahing Wurukung ( =26 Juli 827 M)
6. Dyah Gula naik tahta. Beliau tidak merobah status sīma bihāra di Pikatan.P 750 bulan Māgha, tanggal 12 paro terang, hari Ahad Legi Paningron ( = 10 Januari 829 M) rake Grung anak mendiang yang meninggal di Tūk naik tahta. Beliau mengembalikan status sawah
7. sīma untuk bihñra di Pikatan. Selamat tahun Saka 751 yang telah lalu, bulan Marggasira, tanggal 14 paro terang, Kamis Wage Wurukung(= 4 Nopember 829 M), ketika Śrī Mahārāja Rake Garung mengembalikan
8. sawah haji lān di Wnua Tengah untuk sīmna bihāra di Pikatan yang dahulu dibatalkan oleh Śrī Mahārāja yang meninggal di Kelasa. Pada saat itu yang menjabat patih wka adalah pu Tanggal, sirikan pu Sūryya, pikatan pu Panculing, yang memerintah
9. bihāra sang Watu Humalang, yang bertidak sebagai pakar daŋ ācāryya Dewendra. Adapun yang turut diperintah oleh Śrī Mahārāja mengembalikan status sawah untuk bihāra di Pikatan yaitu wahuta makudur di Wka, di Sirikan, di Palar Hyang, di Hala-
10. ran, di Wlahan, di Dalinan, di Pangkur, di Twan, di Tirip, di Lampi, di Watu Humalang, di Pikatan, di Mamrati, di Tilimpik, di Tiruan, di Manghuri, ptih di Pikatan, sang Wanua Tengah pu Culing, sang
11. Tunggalangin pu Ramwat, llekan pu Glam, sang ra Gunung pu Intap, sang Samalagi pu Talisu, dang acaryya pangajyan di pikatana Bhadracandra, ppatati wandami Badhrasūryya, wihāra swami sang āryya, pancawā
12. Ra punta Mandana //( baris 12 – 17 adalah bahasa Sanskerta dari baris 7 -12. Isinya sama)
17. ........... // Demikianlah(isi) prasasti Rake Ga
B. Terjemahan II
1. rung yang menetapkan kembali status sawah sīma untuk bihāra di Pikatan. Rake Garung meninggal. Pada tahun Saka 768, bulan Phālguna, tanggal 1 parogelap, Ahad Kliiwon Paningron ( = 8 Maret 847 M) Rake Pikatan dyah Saladu naik tahta.Beliau mencabut status sīma untuk yang kedua kalinya.Rake Pikkatan meninggal. Pada tahun Saka
2. 777, bulan Jyesta, tanggal 5 parogelap, Sabtu Wage Haryang (8 Juni 855 M), Rake Kayuwangi dyah Lokapāla naik tahta. Beliau tetap tidak merobah pembatalan status sīma. Rake Kayuwangi meninggal. Pada   tahun Saka 806, bulan Mtanggal 14 parogelap, Rabu Pon Tunglai ( =17 Februari 885 M) dyah Tagwas naik tahta. Beliau tidak merobah status sīma (yang dibatalkan) untuk bihā-
3. Ra di Pikatan. Dyah Tagwas terguling dari tahtanya. Pada tahun Saka 807, bulan Asuji, tanggal 5 parogelap, Rabu Pahing Paningron ( =3 Oktober 885 M) Rake Panumbangan dyah Dewendra naik tahta. Beliau tidak merobah status sīma (yang dibatlkan). Rake Pnumbangan terguling dari tahta. Pada tahun Saka 808, bulan Māgha, tanggal 5 parogelap hari Rabu Pon Tunglai ( = 18 Februari 887 M),
4. Rake Gurunwngi dyah Bhdra naik tahta. Rake Gurunwangi melarikan diri (minggat). Sat itu bulan Phalguna, tanggal 2 parogelap. Oleh karena itu di kerajaan saat itu tidak da pengusanya. Pada tahun Saka 816, bulan Margsira, tanggal 5 parogelap, hari Rabu Pahing Tunglai ( = 21 Nopember 894 M) Rake Wungkal Humalang dyah Jbang naik tahta. Beliau tidak merobah
5. Status sawah (yang dibatalkan) di Wnua Tengah, kembali kepda Śrī Mahārāja sebagai sesuatu yang harus ikut dijaganya. Tak berobahlah ( status sawah sīma yang dibatalkan) untuk bihāra di Pikatan. Rake Wungkal Humalang meninggal. Pada tahun Saka 820, bulan Jyesta,tanggal 1 parogelap, hari Rabu Pon Tunglai ( =10 Mei 898 M) adalah saat Sri Maharaja Rake Watukura dyah Balitung Sri
6. Iswarakesawawotsawatunggarudramurtinaik tahta. Mahamantrinyya adalah Rakryan i Hino Sri Daksottma Bahubajrapratipaksaksaya Wisnumurti. Pda tahun Saka 826, bulan Marggasira, tanggal 2 paroterang, hari Senin Legi Wurukung ( = 12 Nopember 904 M) turunlah titahnya , memerintahkan agar sang hyang
7. Dharma bihara di Jawa semuanya dijadikan swatantra agar tiak lagi kena denda(pajak?). Pda tahun Saka 827, bulan Kartika, tanggal 14paroterang, hari Salasa Pon Paningron ( =15 Oktober 905 M) naiklah Sri Maharajake keraton dari Kelapa Gding. Pada malam itu segenap orang terkemuka di sekeliling di lekan
8. (mengusulkan?) kepada Rakryan Mahamantri I Hino Sri Daksaottama Bahubajrapratipaksaksaya untuk memerintahkan agar sawah sima sang hyang bihara di Pikatan dirobah (statusnya dihidupkan lagi). Hal ini dimaksudkan agar supaya keudukan Sri Maharaja di keraton menjadi kokoh. Pada tahun Saka 830, bulan Asuji, Padmanabha de
9. wata, tanggal 10 paro terang, hari Kamis Pahing , Tunglai, krmmesa dewa, walawa karana, uttarapada naksatra. wiswa dewa. sukla yoga. Karmuka lagna. yama desa adalah saat sawah sima di Pikatan diberikan kepada sang hyang wihara di Pikatan. dapun yang diperintah oleh Sri Maharajja dan Rakryan Mahamantri memberikan
10. swah tersebut (menjdi sima lagi) kepda bihara di Pikatan adalah Rakryan Limwayan dyah Guna dan dang acaryya di Tuk bernama Dhaneswara dengan mengusahakan batubatasnya. Dang Sanggha di Pikatan menghatuurkan pageh-pageh (pisungsung) kepda Sri Maharaja berupa kain pola pilih magong sepasang, jain pola jaro sepsang, perak 8 dha. Diperintahkan agar para Ra
11. kryan semua diberi tahu bagaimana kedudukan sawah haji lan di Wanua Tengah sekarang. Rakryan i Halu pu Wirawikrama, rakarayan sirikan pu Wariga Samarawikrantra, wka pu Kutak pu Bhswara, tiruan sang Siwastra, halaran pu Kiwing, palarhyang pu Pu
12. njang, dalinan pu Mangusir, manghuri pu Cakra, pangkur pu Ranjang, tawan pu Panjaluan, tirip pu Wisnu, sang parujr di Kabalan i hino kandamuhi pu Tunggang, citralekha wungkal warani pu Maneser, parujar I halu wisaga pu Damodara, i siri
13. kan hujung galuh pu Ayuddha, citralekha dharrasint, i wka wiridih pu Danu, citralekha galang manuk dapunta Wurutuk, I tiruan sumudan dapunta Bhasura, parujar i halaran sawi manuk pu Dharmma, i palar hyang rumakat pu Bka, i dalinan
14. rawaryya sang Mudgalyana, i manghuri ranui, i pangkur dedelan, i tawan raluk, i tirip padang,  mereka semua mendapat pageh-pageh seperti yang seharusnya mereka terima. Adapun samgat mrmati pu Utara, samgat tilimpik pu Sudar masing-masing
15. diberi pageh-pageh kain pola kalayaga sepasang, perak 4 dha. Sang mamuat ujar di kasinggahan turuhan sang Panagar, citralekha krp pu Jayamatih, I tilimpik wka waka pu Babru, citralekha patilaman, masing-masing diberi pageh-pageh kain sepasang, pe
16. rak 6 dha. Parujar sang manak ing kasinggahan, i pangkur pingkangan, i tawan likuan, i tirip airbawu, masing-masing diberi pageh-pageh kain pola ragi sepsang,perak 8 ma. Pihujung dari parujar sang manak i pangkur lua, i tawan sukun , i tirip pana
17. wungan, masing-masing diberi pageh-pageh kain sepasang, perak 8 ma. Wahuta haji i ksinggahan, i mamrati prih pu Godhara, i tilimpik jukut er pu Jangga, masing-masing diberi pageh=pageh kain sepsang, perak 1 dha. Sang ralua – salaru diberi kain
18. sepsang, perak 2 dha. Banigrama i lua semuanya diberi perak 3 dha. Sang kabayan i mamrati semuanya diberi perak 3 dha. Sang pangurang ing kapartayan, rake Wakrah pu Khatwangga, turuhan sang panagar, sang kasugihan pu Prajna, prasan sang siha, ma
19. lanjang sang Aghora, rongguy pu Kutur, lwa ing kamanikan sang Nila dan sang Drampuan, dapunta Garalek, dapunta Anidhana semuanya diberi perak 5 dha. Dia yang dari Ayam téas, yang ikut ,elaksanakan penetapan sima diberi perak 2 dha dan kain sebagai
20. béaya perjalanan. Makudur yang ,elaksanakan penetapan sima diberi perak 2 dha serta kain sebagai béaya perjalanan. Kabayan di Ayam téas dua orang yaitu miramirah pu Rayung, halaran pu Dhanada diberi pageh-pageh masing-masing perak 1 dha 8 ma. Ka
21. bayan i makudur dua orang yaitu patalesan pu Wiryya,wawahan pu Danta, masing-masing diberi pageh-pgeh perak 1 dha 8 ma //o// Pinghe i pagar wesi Ma – – uh ayahnya Sadhana, pinghe   i pikatan Asampanjang si Syama ayahnya Bikra – i – u –a.
22. pinghe i pikatan wijyangin si Kusuma auahnya lagah dan pingkai i pikatan gunung si Mrah ayahnya Astiti, dan pinghai i pikatan Asampanjang si Balawa, dan pinghai i pikatan Lekan si Jalu ayajnya – – –
23. pinghai i tirasi ing si Rasuk dan si Dhawala ayahnya Kesara, semua diberi kain pol rangga sepsang ms 1 ma setiap orang. Wanua- prana 1 si Manghu ayahnya Kanaka, si Ananta ayahnya Kandara dan pili i – – – – –
24. nang sang ra lampi si Balu ayahnya – – biha sang a (?) masing-masing diberi kain pola rangga sepasang, ms 1 ma. Wahuta   pagarwesi si Knda ayahnya Prih, sang nara hawala sang tawan kupang si towon ayahnya ara sowang  i ti – – – –
25. ayahnya Asih, semua diberi kain pola rangga sepsang, mas 1 ma setiap orang. Piyungganya si Mandyas ayahnya Weda diberi ms 1 ma. Kemudian pirawa i pikatan – dhamuran si Gayatri dan si Wanua – – – — –
26. N
C. Terjemahan III
1. –msu-n-nak- , semua diberi ms 2 ku setiap orang. Rama magman di Wnua Tengah, gusti dua orang yaitu si Sodai ayah Basu dan si Kusala ayah Rawa, winkas dua orang ayaitu si Wangan ayah Sarini dan si Dakat ayah La
2. dhanakali, diberi mas 2 ma. Si Gowna ayahnya Ujso dan si Bisawa ayahnya Baila, huler dua orang yaitu si Kalula ayah Prayanta dan si Candra ayah Geda, parujar dua orang yaitu si Kito ayah Mudita dan si Pundut ayah Landuka
3. ma muang diberi kain pola rangga sepasang, mas 1 ma setiap orang. Hulu kuwu si Tanjungan ayahnya Bacung dan si Luwdira masing-masing diberi mas 2 ku. Rama marata kabayan si Hada ayah Sura dan Sagflar ayahnya Sekar – gularan
4. ayah Ratni, si Anggira ayah Bisuddhi, si Lewih ayah Karengéan, si Julay ayah Sabdang, si Yukti ayah kebha, si Wadua ayah Sukhami, si Godog ayah Panda, si Tuli ayah Ba
5. si, semua diberi mas 1 ma setiap orang. Rama tepisiring i Wijyangin si Risi ayah Basu, si Pipul ayah Buntar, diberi ms 1 ma setiap orang./ Gusti di Tir, di Tumpal si Ranan ayah Limak, kalima si Candra ayah
6. Cara, masing-masing diberi mas 2 ma. Tuha wereh dua orang si Kadal ayah Gundal dan si Blondo ayah Budana, masing-masing diberi ms 1 mma. Gusti di Kuluwsya si ku, winkas si Grihita, winkas di Panunggalan si Sojasa
7. kalmia   si Mara ayah Atis, masing-masing diberi kain pola rangga sepasang. Winks di Layung anak si Baskara ayah Dewi diberi ms 1 ma. Kalima di Hulu wanua si Rua Galuh ayah Wudi, winkas si Gujil, diberi kain
8. pola rngga sepsang, mas 1 ma setiap orang. Rama marata bernama si Kalula ayah Yukti diberi ms 1 ma. Anungliwt rama di Samalagi pu Japunan, rura di Pikatan winkas si Kali ayah Nita, kalima si Pangalaman, gusti si Kaca ayah
9. Radhini, marhyang si Sula ayah Basi, parujar si Suti ayah Widya, wariga si Wangun, diberi ms 1 ma semuanya. Pdamapuy pada sat itu bernama si Hring ayah Cakra, hulu wras si Ama ayah Celeng penduduk desa Lua di Kabikuan, di
10. Beri kain pola rangga sepasang. Matua pada saat itu bernama Graswa ayah Agam penduduk desa Titang watak Pikatan, diberi kain pola rangga sehelai dan mas 2 ku. Abrkuk si Gedil ayah Mundil penduduk desa Wdiberi mas 2 ku.
11. Ewayang pada saat itu si Kling ayah Sdang penduduk desa Wnua Tengah diberi kain 1 helai dan mas 2 ku. Ata- – n si Rasuk penduduk desa Tinor diberi mas 2 ku. Kemudian tapukan (nama jabatan) dua orang, keduanya diberi ms 1 ma. tari
12. Mwanya(nama jabatan) enam orang , masing-mmsing diberi mas 2 ku.//o// Mangademana wungkal wadhangukgyaya i wrang Candrajewa dan dang acaryya pangajyan di Sukun bernama Sudanta, masing-masing diberi perak 6 ma. Mangaji santi dang acaryya
13. di Tawung manek Sudanta dan dang acaryya di Tidaluang Badrasena, mangaji bantan ca dang acaryya grang dang acaryya tatha dan dang acaryya di Gwar hijo timur Padmasena, masing-masing diberi perak 6 ma. aca
14. ryya pangajyan di Pikatan Pandara diberi perak 8 ma.Dang acaryya di Gwar hijo barat Sudanta diberi perak 6 ma. Patati (nama jabatan?) di Pikatan dapunta Dewendra, patati di Gwar hijo timur Ganendra, patati di Gwar hijo barat
15. dapunta Samahita, patati di Gulung dapunta Aksa, masing=msing diberi perak 2 ma. Ayam téas yang ikut manusuk sima si Wilasa yahnya Tatha penduduk desa Pangsur watak Ayam téas diberi kain pola rangga sepasang,
16. mas 6 mā. Makudur manguyup si Dayana penduduk desa Kahangatan watak Hammes diberi kain pola rangga sepasang (mas/perak?) 2 mā. Makudur tan manguyup( yang tidak melakukan upacara) si Janggi ayah Wulakan penduduk desa Wadung poh watak Pangkur poh, di
17. beri kain pola rangga sepasang (ma/perak?) 1 ma //Apabila ada orang mengganggu-gugat sawah sima derma dari Sri Maharaja dan Rakryan Mahamantri kepada bihara di Pikatan (dan) bhatara swami mahulun di Lekan ini, bencana akan menimpa dirinya..
18. desa, rumah tangga, anak keturunannya akan menemuai kesengsaraan yang bermacam-macam bentujnya, yang menyebabkan kematiannya, kelak di akhirat akan menjumpai lima bencana besar //
________o0O0o________

Kamus Sansekerta (Sanskrit)

  Kamus Sansekerta, sanskrit dictionary  Kamus Sansekerta Sanskrit Dictionary  #KamusSansekerta #KamusSanskrit #SanskritDictionary